Uitstelgedrag is een oplossing van ons brein, niet een probleem

Uitstelgedrag

"Ik wacht tot het laatste moment om een taak uit te voeren."

"Ik ga een gesprek niet aan of ik vermijd contact."

"Ik ben werkloos en lukt maar niet om een baan te vinden waardoor ik keer op keer uitstel om weer te beginnen met zoeken."

Herkenbaar?

Uit deze drie voorbeelden is te begrijpen dat er niet één soort uitstelgedrag bestaat. Er is daarom ook niet één soort aanpak om uitstelgedrag tegen te gaan. Ik leg je uit hoe je met iedere soort uitstelgedrag om kan gaan in slechts twee stappen. Maar begrijp eerst deze twee dingen over uitstelgedrag en het brein!

1. Uitstelgedrag is normaal

Als ik terug kijk naar mijn studietijd, had ik enorm veel tijd besteed aan leuke dingen en niet aan studeren. Tijdens mijn opleiding wachtte ik tot de laatste twee weken om een verslag of paper te schrijven, terwijl ik zeven weken de tijd had om de paper te maken. Zo kon ik bijkomen van de vorige periode en de eerste vijf weken lang leuke dingen doen. Bovendien werkte de druk die ik kreeg van uitstellen juist positief. Het gaf me zelfs energie. Zelfs wanneer ik had besloten deze periode echt eerder te beginnen met het leren voor tentamens en het schrijven van verslagen, veranderde mijn aanpak niet.

Als een bepaald gedrag algemeen, dan kun je stellen dat dit de manier is hoe het brein ontworpen is. Uitstelgedrag is anders dan gewoonweg een taak niet uitvoeren. Het brein werkt in termen van efficiëntie. Een 6 halen voor een tentamen met slechts 2 dagen studeren is efficiënter dan een 9 halen met 3 weken studeren.

2. Breintechnisch

We noemen uitstelgedrag het probleem, maar het probleem zit in de onmogelijke doelen die we stellen of inefficiënte taken die we onszelf geven. Het gedrag dat we vervolgens tonen om die doelen te behalen is de manier van het brein dat omgaat met onmogelijkheid en inefficiëntie.

Ook al is het efficiënt, levert uitstellen soms problemen op. Hoe pak je dit uitstelgedrag dan aan?

---

Stap 1. Uitstelgedrag definiëren

Als coach kan ik iemand bijvoorbeeld niet helpen als hij/zij alleen zegt dat ze een probleem hebben. Het probleem moet specifiek zijn, wil ik het begrijpen. Zo werk het ook met uitstelgedrag.

Er zijn drie soorten:

- Idealistisch

- Vermijdend

- Operationeel

Bij idealistisch uitstelgedrag creëer je een fantasie of bedenkt een bepaalde situatie met specifieke voorwaarden. Daar loopt het op vast. De taak of het doel ligt buiten je bereik. Bijvoorbeeld: "Ik wacht op het juiste moment, ik wacht tot ik er klaar voor ben."

Bij vermijdend uitstelgedrag vermijd je een bepaalde reactie (of vaak een emotie) die je inbeeld bij een verwachtte of ingecalculeerde situatie. Het gaat vaak over wat jij of iemand anders over je denkt. Bijvoorbeeld: "Ik vraag geen vakantie dit jaar aan mijn baas want ik wil niet dat hij denkt dat ik lui of hebberig ben."

Bij operationeel uitstelgedrag is de opdracht of taak te onduidelijk of abstract waardoor je de operatie of taak niet uit kan voeren. Door misvattingen wordt de taak groter dan het daadwerkelijk is en na iedere poging ligt de drempel om de taak weer uit te voeren steeds hoger. Bijvoorbeeld: "Het is me nog niet gelukt om een baan te vinden, dus moet ik harder zoeken".

Stap 2. Uitstelgedrag aanpakken

Een specifieke aanpak is net zo effectief als de kwaliteit van de definitie van het probleem.

Bij idealistisch uitstelgedrag pak je de fantasie of wens aan door deze te herkennen en los te laten. Zomaar loslaten lukt vaak niet want in fantasieën zitten sterkte belangen en wensen. Werkt 'gewoon even accepteren' wel, dan heb je geluk en anders is de tip om te rouwen. Rouwen is effectief om functioneel te kunnen herstellen. Wat verlies je precies als je de fantasie loslaat? Benoem het in een bepalende wijze: "Ik ga op deze manier nooit klaar zijn om...uit te voeren."

Herken vermijdend uitstelgedrag doordat jezelf beschermt en dit rationaliseert "Iemand die geen vakantie opvraagt, is een harde werker. Dat zal mijn baas vast inzien." Rationaliseren houdt vermijdend uitstelgedrag in stand omdat je gedachten gebruikt voor het beschermen van emoties. Dit werkt niet. Begin met herkennen welke emotie je probeert te vermijden en spreek die naar jezelf uit (of nog sterker naar de andere persoon). Specificeer het gevoel. Niet 'Ik voel me dom om om vakantie te vragen" maar "Ik ben bang dat je me lui vindt"

Pak operationeel uitstelgedrag aan door het vage doel te concretiseren. Jij alleen kan bijvoorbeeld op straat niet letterlijk een baan vinden, dus harder zoeken helpt niet. Verdeel de hoofdtaak in zoveel mogelijk kleine concrete taken. Begin met het einde van het doel en eindig met het begin:

- Op je eerste dag op werk verschijnen

- Telefoon opnemen en het aanbod accepteren

- Sollicitatiegesprek voeren

- Met het ov op het sollicitatiegesprek komen

- Je inbox in de gaten houden

- Een sollicitatiebrief versturen

- Sollicitatiebrieven schrijven

- 3 vacatures opzoeken

- Je CV updaten

- Pen en papier pakken en opschrijven wat je kwaliteiten en valkuilen zijn

Er zijn nog een hoop andere taken die je tussendoor nog kan verzinnen. Het punt is dat al deze taken uitvoerbaar zijn. Hoe meer taken je uitvoert, hoe hoger de kans op succes is.

---

Succes uitspreken

Goed gedaan! Succes leidt tot meer positiviteit en dat leidt weer tot meer succes. Als je uitstelgedrag als geheel ziet als onaangenaam gedrag, is er moeilijker iets aan te veranderen. Specifiek gedrag kan je veranderen. Stel dat je het gedrag (of een deel ervan) weet te herkennen of zelfs te specificeren, is dat een succes en een schouderklopje waard.

Lukt het toch niet?

Stuur me een berichtje via chat, mail of telefoon.

Michiel

Kopercoaching.com